پاسخ به هیجانی ترین سوال عالم هستی با توجه به شواهد و تحقیق مفسران دینی دنیا .

بیشتر مفسران و متکلمان به ویژه متکلمان شیعه معتقدند که بهشت و دوزخ همراه با آفرینش جهان خلق شده و هم اکنون موجود هستند و آیات بسیاری نیز بر این مطلب دلالت دارد، مانند آیه 133 سوره آل عمران که می فرماید: «وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ»و بهشتی که وسعت آن، به اندازه آسمانها و زمین است؛ و برای پرهیزگاران آماده شده است.

طبق این دیدگاه این سوال مطرح می شوند که این بهشت و دوزخی که اکنون خلق شده و موجودند در کجای عالم هستی قرار دارند؟

پاسخ این سؤال را از دو راه مى‏ توان داد:
پاسخ نخست این است که عالم آخرت و بهشت و دوزخ، محیط بر این عالم است، و به اصطلاح این جهان در شکم و درون آن جهان قرار گرفته، درست همانند عالم جنین که در درون عالم دنیا است، زیرا مى‏ دانیم عالم جنین براى خود عالم مستقلى است، اما جداى از این عالمى که در آن هستیم نیست، بلکه در درون آن واقع شده است، عالم دنیا نیز نسبت به عالم آخرت، همین حال را دارد، یعنى در درون آن قرار گرفته است.

پاسخ دوم نیز این است که بهشت و دوزخ در باطن و درون این جهانند. ما این آسمان و زمین و کرات مختلف را با چشم خود مى‏ بینیم، اما عوالمى را که در درون این جهان قرار دارند نمى‏ بینیم و اگر دید و درک دیگرى داشتیم هم اکنون مى‏ توانستیم آنها را ببینیم.

در این عالم موجودات بسیارى هستند که امواج آنها با چشم ما قابل درک نیستند، آیه «کَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِینِ* لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ» نیز گواه این حقیقت است. از پاره ‏اى از احادیث نیز استفاده مى‏ شود که بعضى از مردان خدا درک و دیدى در این جهان داشتند که بهشت و دوزخ را نیز با چشم حقیقت بین خود مى ‏دیدند.

براى این موضوع مى ‏توان مثالى ذکر کرد:
فرض کنید فرستنده نیرومندى در یک نقطه زمین وجود داشته باشد که به کمک ماهواره‏ هاى فضایى امواج آن به سراسر زمین پخش شود و به وسیله آن نغمه دل ‏انگیز تلاوت قرآن با صدایى فوق العاده دلنشین و روح پرور در همه جا پخش گردد، و در نقطه دیگرى از زمین فرستنده دیگرى با همان قدرت وجود داشته باشد که صدایى فوق العاده گوش خراش و ناراحت کننده روى امواج دیگرى در همه جا پراکنده شود.

هنگامى که ما در یک مجلس عادى نشسته‏ ایم صداى گفتگوى اطرافیان خود را مى ‏شنویم، اما از آن دو دسته امواج” روح پرور” و” آزار دهنده” که در درون محیط ما است و همه جا را پر کرده است هیچ خبرى نداریم،

ولى اگر دستگاه گیرنده ‏اى مى‏ داشتیم که موج آن با یکى از این دو فرستنده تطبیق مى‏ کرد فورا در برابر ما آشکار مى‏ شدند؛ اما دستگاه شنوایى ما در حال عادى از درک آنها عاجز است.

این مثال گرچه از جهاتى رسا نیست، ولى براى مجسم ساختن چگونگى وجود بهشت و دوزخ در باطن این جهان مؤثر به نظر مى‏رسد.

بنابراین می توان گفت مشکل از توانایی درک ما انسان هاست که نمی توانیم بهشت و دوزخ را مشاهده کنیم و اگر بتوانیم قدری از جهان مادی فراتر رویم و به باطن این جهان راه یابیم، حقایقی را درک خواهیم کرد که مشاهده بهشت و دوزخ نیز از آن جمله است.